Δημιουργία βλαστοκυττάρων από το δέρμα

Αμερικανοί ερευνητές ανακάλυψαν μια νέα, γρήγορη και αποδοτική τεχνική δημιουργίας βλαστικών κυττάρων από απλά κύτταρα του δέρματος, η οποία μπορεί να αποτελέσει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση σε σχέση με την ηθικά αμφισβητούμενη χρήση εμβρυικών κυττάρων για τον ίδιο σκοπό.
Η νέα ασφαλέστερη μέθοδος δεν απαιτεί προηγουμένως την επικίνδυνη γενετική τροποποίηση των κυττάρων και είναι πολλά υποσχόμενη στο θεραπευτικό πεδίο.

Η ανακάλυψη, υπό τον Ντέρικ Ρόσι της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, παρουσιάστηκε στο περιοδικό «Cell Stem Cell». Οι ερευνητές, αντί να τροποποιήσουν με την βοήθεια ιών τα γονίδια των κυττάρων και να αναπρογραμματίσουν το DNA των ενήλικων κυττάρων προκειμένου αυτά να μετατραπούν σε πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα, ανέπτυξαν συνθετικά (τροποποιημένα) μόρια RNA, τα οποία, χωρίς να ενσωματωθούν στο DNA των κυττάρων, κωδικοποίησαν με διαφορετικό τρόπο (δηλαδή αναπρογραμμάτισαν) τις πρωτεΐνες τους.
Το αποτέλεσμα ήταν τα ενήλικα κύτταρα του δέρματος να μετατραπούν πολύ γρήγορα σε πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα -και μάλιστα χωρίς τον κίνδυνο γενετικών μεταλλάξεων και καρκίνου που εμπεριέχει η πρώτη μέθοδος, η οποία για πρώτη φορά εφαρμόστηκε πριν από περίπου τέσσερα χρόνια.
Επιπλέον η παλαιότερη μέθοδος είναι μη αποδοτική, αφού μόνο ένα στα χίλια κύτταρα τελικά αναπρογραμματίζεται και αυτό μπορεί να πάρει πάνω από ένα μήνα. Η νέα τεχνική μειώνει στο μισό τον απαιτούμενο χρόνο (σε δύο εβδομάδες), ενώ είναι πολύ πιο αποδοτική, καθώς μετατρέπει δύο στα εκατό κύτταρα σε βλαστικά.
Ο πολυδύναμος χαρακτήρας αυτών των «αναγεννημένων» κυττάρων σημαίνει ότι μπορούν πλέον να διαφοροποιηθούν, δηλαδή να εξειδικευθούν, ώστε να «μεταμορφωθούν» σε οποιοδήποτε κύτταρο του οργανισμού, π.χ. του δέρματος, της καρδιάς, του αίματος, των μυών κλπ.
Τα εμβρυικά βλαστικά κύτταρα είναι από τη φύση τους πολυδύναμα, αλλά η χρήση τους συναντά εμπόδια λόγω της καταστροφής εμβρύων στην όλη διαδικασία, με συνέπεια οι επιστήμονες να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους δημιουργίας βλαστικών κυττάρων όχι από έμβρυα, αλλά μέσω μετατροπής ενηλίκων κυττάρων (π.χ. από το δέρμα) σε πολυδύναμα κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά μπορούν στη συνέχεια να αντικαταστήσουν κατεστραμμένους ιστούς (ή ακόμα και ολόκληρα όργανα στο μέλλον) σε διάφορα μέρη του σώματος.
Ο Ρόσι εξέφρασε την πεποίθησή του ότι η νέα τεχνική έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να αποτελέσει εναλλακτική λύση, αλλά τη βασική μελλοντική τεχνολογία κυτταρικών θεραπειών, στο πλαίσιο του ολοένα διευρυνόμενου πεδίου της αναγεννητικής ιατρικής. Ήδη σε πρώτη φάση, η ερευνητική ομάδα του, με τη νέα τεχνική κυτταρικού αναπρογραμματισμού μέσω RNA, μετέτρεψε κύτταρα δέρματος σε κύτταρα μυών.
Το RNA είναι ένα μόριο-αγγελιοφόρος ζωτικό για τη διαδικασία δημιουργίας των πρωτεϊνών. Για να παραχθεί μια πρωτεΐνη, το κύτταρο πρώτα μεταγράφει τον κώδικα DNA σε RNA, το οποίο δίνει τις κατάλληλες οδηγίες για τη δημιουργία της πρωτεΐνης.
Συνήθως τα κύτταρα επιτίθενται κατά των ξένων μορίων RNA, τα οποία αντιμετωπίζουν ως εισβολείς, όμως η ομάδα του Ρόσι κατάφερε να τροποποιήσει ελαφρά το RNA, έτσι ώστε αυτό το συνθετικό RNA να γίνει εύκολα αποδεκτό από τα ενήλικα κύτταρα του δέρματος και τελικά να αναπρογραμματίσει τα κύτταρα -μέσω τροποποίησης ορισμένων γονιδίων τους- για να γίνουν πολυδύναμα-βλαστικά. Επειδή η κατασκευή συνθετικού RNA είναι εύκολη, η νέα τεχνική μπορεί χωρίς δυσκολία να εφαρμοστεί στο εργαστήριο.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ