Τα γηρατειά ίσως εξασθενίζουν και τη φαντασία

Τα γηρατειά δεν εξασθενίζουν μόνο τη μνήμη, αλλά και την ικανότητα να φανταζόμαστε γεγονότα και καταστάσεις, υποδεικνύουν τα αποτελέσματα πειράματος στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
Η μελέτη του Δρ Νταν Σάχτερ προσφέρει νέα στήριξη στη θεωρία ότι το να θυμόμαστε το παρελθόν και να φανταζόμαστε το μέλλον βασίζονται στα ίδια εγκεφαλικά κυκλώματα -αυτό σημαίνει ότι όταν η μνήμη φθίνει, το ίδιο συμβαίνει και με τη φαντασία.
«Ένα από τα συμπεράσματα αυτής της έρευνας είναι ότι η φαντασία σχετίζεται με τη μνήμη, και βασίζεται σε αυτή, περισσότερο απ' ό,τι είχαμε συνειδητοποιήσει μέχρι σήμερα» σχολιάζει ο ερευνητής στο Nature.com. Τα αποτελέσματα του πειράματος δημοσιεύονται στην επιθεώρηση Psychological Science.
Ο Δρ Σάχτερ εργάστηκε με δύο ομάδες εθελοντών, η μία με μέσο όρο ηλικίας τα 25 έτη και η δεύτερη με μέση ηλικία τα 72 έτη. Οι εθελοντές άκουγαν λέξεις-κλειδιά και στη συνέχεια έπρεπε είτε να θυμηθούν μια σχετική εμπειρία από το παρελθόν είτε να φανταστούν μια σχετική εμπειρία στο μέλλον.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ηλικιωμένοι είχαν μεγαλύτερη δυσκολία στο να περιγράφουν περιστατικά του παρελθόντος. Ιδιαίτερα περιορισμένες ήταν οι αναφορές «εσωτερικών» αναμνήσεων, που αφορούν την υποκειμενική εμπειρία συγκεκριμένων γεγονότων (ήμουν στο αυτοκίνητο με τον Γιώργο). Λιγότερο μειωμένη ήταν η επίδοσή τους στις «εξωτερικές» αναμνήσεις, οι οποίες αφορούν γενικές γνώσεις για τον κόσμο (ο ουρανός είναι γαλάζιος).
Οι νεαροί εθελοντές είχαν σαφώς ζωηρότερη φαντασία και ανέφεραν περισσότερες οπτικές, απτικές και οσφρητικές λεπτομέρειες στις υποθετικές τους ιστορίες. Στο άκουσμα της λέξης «κινητήρας», για παράδειγμα, κάποιος φανταζόταν να οδηγεί ένα κόκκινο κάμπριο στην Καλιφόρνια, με τους γλάρους να πετούν πάνω από το κεφάλι του και το θαλασσινό αέρα να τον φυσά στο πρόσωπο. Οι μεγαλύτεροι εθελοντές, αντίθετα, έτειναν να είναι πιο «πεζοί», με περιγραφές του τύπου «Απλά οδηγώ το Saab».
Δεδομένου ότι οι ηλικιωμένοι δεν είχαν κάποιο πρόβλημα ομιλίας, όπως εξακριβώθηκε με άλλα τεστ, οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι το γήρας επηρεάζει τη φαντασία.
Όσον αφορά το μηχανισμό του φαινομένου, ο Δρ Σάχτερ εικάζει ότι η μνήμη και η φαντασία πλήττονται ιδιαίτερα από τα γηρατειά επειδή βαζίζονται στην απαιτητική «συσχετιστική επεξεργασία», τη δυνατότητα να συνδυάζουμε ανεξάρτητες πληροφορίες που αφορούν το ίδιο γεγονός, όπως το πού και το πότε συνέβη. Ο συνδυασμός αυτός γίνεται όλο και πιο δύσκολος καθώς το μυαλό γερνάει.
Σε κάθε περίπτωση, η νεότερη θεωρία ότι η μνήμη και η φαντασία βασίζονται στον ίδιο μηχανισμό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η μνήμη να μην υπάρχει για να θυμόμαστε το παρελθόν, αλλά για να μπορούμε να φανταστούμε το μέλλον και να προετοιμαστούμε κατάλληλα.
Newsroom ΔΟΛ